Próba prowokacyjna przy skazie białkowej
Co to jest próba prowokacyjna?
Próba prowokacyjna to inaczej powtórne, stopniowe wprowadzanie alergenu do diety. Taką prowokację poprzedza okres, w którym wykluczyliśmy uczulający produkt.
Próba może dotyczyć także innych alergenów, również wziewnych, jednak ma ona zupełnie inny charakter i jest prowadzona najczęściej w gabinecie lekarskim bądź w szpitalu.
W tym wpisie skupię się na próbie prowokacyjnej dla dzieci z alergią na białka mleka krowiego.
Po co przeprowadza się taką próbę?
Jest to najpewniejszy sposób potwierdzenia lub wykluczenia alergii na daną substancję. Pozwala też sprawdzić, czy i na ile w danym momencie reagujemy na alergen.
Każda pociecha uczulona na białka mleka krowiego powinna w określonym przez lekarza momencie mieć przeprowadzoną próbę prowokacyjną. Jeżeli dziecko reagowało na mleko w stopniu niewielkim lub średnim to taką prowokację wykonuje rodzic w domu, zgodnie ze wskazówkami specjalisty. Maluchy cierpiące na alergię o bardzo dużym nasileniu najprawdopodobniej zostaną zaproszone na próbę pod okiem lekarza w jego gabinecie bądź w szpitalu.
Kiedy przeprowadzić próbę prowokacyjną?
- Po 6 tygodniach stosowania diety eliminacyjnej – w celu potwierdzenia alergii
- Między dziewiątym a dwunastym miesiącem życia dziecka (zazwyczaj 6 miesięcy od pierwszej prowokacji). W przypadku, gdy objawy powrócą, próbę powtarza się za pewien okres czasu (przeważnie po kolejnych 6 miesiącach).
Drabina mleczna iMAP
Obecnie zaleca się przeprowadzanie próby prowokacyjnej według tzw. “drabiny mlecznej”. Zawiera ona sześć kolejnych etapów. Zaczynamy od białek w postaci najmniej uczulającej, a kończymy na zwykłym pasteryzowanym mleku/mleku modyfikowanym:
Sprawdź też moje wypróbowane przepisy:
Etap I
Etap II
Etap III
Potrzebujesz bezglutenowych przepisów do wykonania prowokacji mlecznej? A może chciałabyś zobaczyć jak wygląda proponowany schemat przeprowadzenia takiej próby poprzez mleko mamy? Sprawdź mojego nowego ebooka!
Możesz też pobrać darmowy fragment wpisując swój adres email w formularzu poniżej!
Jak przeprowadzić próbę prowokacyjną zgodnie z drabiną mleczną iMAP?
Próbę prowokacyjną zaczynamy od etapu pierwszego. Pieczemy ciastka według przepisu i podajemy dziecku (lub mamie, jeśli prowokujemy pośrednio poprzez mleko mamy) ilość ustaloną wraz z lekarzem lub dietetykiem. Najczęściej zaczynamy od jednego ciasteczka. Każdego dnia zwiększamy dawkę dochodząc stopniowo do trzech sztuk. Jeżeli w tym czasie nie wystąpią żadne objawy alergii przechodzimy do następnego etapu.
Etap drugi wygląda podobnie. Pieczemy babeczki według przepisu, a następnie dajemy je dziecku w określonej ilości przez kilka dni. Przy braku symptomów przechodzimy dalej. Następne etapy przeprowadzamy analogicznie do poprzednich.
Do kolejnych poziomów przechodzimy tylko pod warunkiem braku objawów alergii!
No dobrze, a co jeżeli objawy wystąpiły na przykład na etapie czwartym, czyli przy próbie podania sera?
Wtedy wiemy już, że nasze dziecko częściowo może spożywać białka mleka, jednak tylko w formie przetworzonej tak jak w etapach 1-3. To znaczy, że do jadłospisu malucha wraca jedynie mleko poddane dłuższej obróbce termicznej (tak jak np. w pieczywie, ciastach, plackach). Próbę prowokacyjną ponawiamy dopiero, gdy lekarz da nam “zielone światło”, czyli prawdopodobnie za kilka miesięcy. Oczywiście zaczynamy od etapu, który poprzednim razem się nie udał (w naszym przykładzie jest to etap czwarty).
Pamiętaj!
To lekarz decyduje o tym czy i kiedy wykonujemy próbę prowokacyjną. Dietetyk natomiast może pomóc Ci ją przeprowadzić od strony praktycznej, zgodnie z zaleceniami zawartymi w “drabinie mlecznej”.
Potrzebujesz wsparcia przy prowokacji pokarmowej nabiałem lub jajkiem? Bardzo chętnie Ci pomogę! Zobacz jak umówić się na konsultację!
47 komentarzy
Monika
Witam serdecznie. Czy na czas przeprowadzania próby prowokacyjnej powinno się odstawić leki antyhistaminowe? Syn bierze okresowo syrop Aleric.
Pozdrawiam
Kasia Zielińska
Hej. Co do zasady maluch nie powinien w tym czasie przyjmować leków przeciwhistaminowych, ponieważ mogą one zafałszować wyniki prowokacji. Powinno się je odstawić przynajmniej tydzień przed prowokacją, niektórzy lekarze mówią o dwóch tygodniach. Oczywiście zawsze warto skonsultować się z alergologiem, który Was prowadzi.
Ania
Witam, jeżeli mleko w proszku zapieczone przeszlo, to co z mlekiem w proszku np. Gotowanym? Np. W jakiejś masie do ciasta? Można tonteznprowokowac w I etapie czy w którymś kolejnym?
Kasia Zielińska
Cześć, mleko w proszku gotowane, a zapieczone to niestety 2 różne etapy. Ciężko jest mi je umieścić w jakimś szczególnym miejscu na drabinie, prawdopodobnie będzie miało miejsce pomiędzy jogurtem a mlekiem UHT.
Kamila
Witam!
Czy jeżeli objawy alergii nie były bardzo ostre to próbę prowokacji też trzeba przeprowadzać wg drabiny czy można po prostu zjeść coś, co zawiera bmk ?
Kasia Zielińska
Polecam zacząć wtedy od etapu żółtego sera 🙂
Ewelina
Witam
Chciałabym zrobić prowokację bezpośrednio na dziecku ( synek 2 lata). Antoś jest jeszcze na piersi ale tylko do spania. Czy mogę mu zrobić prowokację według Pani drabiny mlecznej? Jeżeli tak to w jakich ilościach podawać mu np. babeczki, naleśniki itd. Dodam, że syn ma zawsze opóźnioną reakcję alergiczną.
Dziękuję i pozdrawiam
Kasia Zielińska
Cześć Ewelina. Na prowokację powinien dać zielone światło lekarz prowadzący. Drabinę czasami modyfikuje się do konkretnego dziecka, ciężko mi więc odpowiedzieć na to pytanie bez poznania Waszej historii alergii. Co do zasady jednak, jeśli macie tylko reakcje typu opóźnionego, brak objawów typu natychmiastowego i niskie miano przeciwciał igE w panelu alergicznym mleka to najprawdopodobniej możecie prowokować w domu. Jeśli chciałabyś, żebym pomogła Wam w prowokacji i rozpisała etapy i ilości dla Antosia, to zapraszam Cię na konsultację telefoniczną 🙂
Diana
3ci dzień prowokacji z etapem 2 i niestety strzelające, pieniste kupy, raz musztarda, raz zielenina w kolorze, ból brzuszka, generalnie nie wyszło. Młoda skończyła już 4 m-ce. Ja na diecie bez bmk, fistaszków, kakao od ponad 2 m-cy, reszta jakoś idzie, nawet jajko kurze. Kiedy powtórzyć prowokację przez moje mleko? Gubię się już w tym wszystkim ponieważ pediatra zalecając wcześniejszą prowokację powiedziała, żeby zrobić to ok 2 tyg po ustąpieniu wysypki na skórze (wtedy jedyny objaw) całym kubkiem jogurtu naturalnego. Wysypka powróciła 3go dnia.
Czytam, że kolejna prowokacja bezpośrednio na dziecku po min 6 m-cach. A jak przy KP? 6 m-cy, 6 tyg, 3 m-ce? Czytam o różnych odstępach czasowych.
Kasia Zielińska
Cześć 🙂 Jeśli dobrze zrozumiałam, to teraz po prowokacji jedynym objawem był ból brzuszka i brzydka kupa? Jeśli nie było nic na skórze, to próbowałabym za 3 miesiące – nie wcześniej. Jeśli jednak oprócz tych objawów z przewodu pokarmowego pojawiło się coś jeszcze, to poczekaj 6 miesięcy, większa szansa, że wtedy uda się wprowadzić jakikolwiek etap (lub kilka etapów).
Wiećma
Po którym etapie można już zjeść czekoladę mleczną? Bo już mnie skręca, a własnie zaczynamy 3 etap.
Kasia Zielińska
Czekolada dopiero na koniec niestety. Próbowałabym najwcześniej po jogurcie naturalnym. Do tego czasu pozostaje czekolada gorzka lub czekolada wegańska. Moje odkrycie to np. czekolada karmel z solą Super Fudgio – jest pyszna i nie ma grama mleka 🙂
Sara
Dzień dobry! A jak się ma masło do tej drabiny mlecznej? Dostałam zalecenie aby podać (matce karmiącej) najpierw masło po obróbce termicznej (w zupie na przykład). Czy to wg. Pani dobry początek?
Kasia Zielińska
Zupa to tylko gotowanie, więc słaba obróbka 🙂 Nam zależy raczej na zapieczeniu, wysokich temperaturach.
Czasami masło przechodzi niezależnie od drabiny, ponieważ ma niewielką ilość białka, ale wszystko zależy od typu alergii i nasilenia objawów. Zasadniczo nie polecam wprowadzania masła przed jakąkolwiek próbą z drabiną. Zaczęłabym raczej od zapieczonego mleka 🙂
Ewelina
Dzien dobry, syn ma prawie 5 miesiecy. Pediatrzy mówią że ma alergie na bmk. Ale nie potwierdzone żadnymi testami.
Od 4 miesiecy nie jem: bmk, jajek, orzechow, cytrusow, ostatnio tez ryb, ponieważ mamy krew utajona w kale i na policzkach czerwone, suche plamy ( czasami są, a czasami znikaja). Dermatolog stwierdzil ze to ŁZS.
Teraz sie zastanawiam czy to wogole jest alergia na ktorys z tych alergenów.
A moze to alergia na pszenice (gluten) ? Bo to jem caly czas ( np. maka pszenna), zmienilam ostatnio makaron na kukurydziany lub z ciecierzycy, oraz chleb żytni i pije kawe inke (gdzie rowniez są zboża).
Czy mam odstawić wszystkie zboża? Czy tylko pszenice?
Pozdrawiam
Kasia Zielińska
Ciężko wyrokować nie znając całej Waszej sytuacji. Pamiętaj jednak, że krew utajona u dzieci karmionych piersią nie jest niczym niezwykłym i na jej podstawie nie zleca się diety eliminacyjnej. Z kolei ŁZS nie ma podłoża alergicznego, więc możliwe, że dalsze eliminacje (jak również te wcześniejsze) nie są potrzebne.
Nie umiem jednak tego stwierdzić na podstawie jednego komentarza 🙂 Jeśli chciałabyś, bym podpowiedziała coś więcej to zapraszam Cię na konsultację telefoniczną, będę mogła wtedy zapoznać się z całą historią diety i eliminacji i znaleźć dla Was rozwiązanie. Na konsultację możesz zgłosić się poprzez formularz tutaj -> https://www.kasiazielinska.pl/konsultacje-on-line/
Diana
3ci dzień prowokacji z etapem 2 i niestety strzelające, pieniste kupy, raz musztarda, raz zielenina w kolorze, ból brzuszka, generalnie nie wyszło. Młoda skończyła już 4 m-ce. Ja na diecie bez bmk, fistaszków, kakao od ponad 2 m-cy, reszta jakoś idzie, nawet jajko kurze. Kiedy powtórzyć prowokację przez moje mleko? Gubię się już w tym wszystkim ponieważ pediatra zalecając wcześniejszą prowokację powiedziała, żeby zrobić to ok 2 tyg po ustąpieniu wysypki na skórze (wtedy jedyny objaw) całym kubkiem jogurtu naturalnego. Wysypka powróciła 3go dnia.
Czytam, że kolejna prowokacja bezpośrednio na dziecku po min 6 m-cach. A jak przy KP? 6 m-cy, 6 tyg, 3 m-ce? Czytam o różnych odstępach czasowych.
Kasia
Cześć! Mój synek ma 5mcy i karmię go piersią. Jestem z polecenia lekarza na diecie bmk i jajek już 6 tygodni i mam zrobić prowokację. Zastanawiam się tylko jak poznam czy jest reakcja, bo u nas powodem diety był śluz i krew utajona w kupie. Żadnych innych objawów. Teraz krwi utajonej już nie ma, ale kupy nadal niezbyt ładne… Ma Pani jakiś pomysł? Może cała ta dieta nie miała sensu… Inne dolegliwości wykluczone
Kasia Zielińska
Krew utajona u dziecka karmionego piersią ma prawo się zdarzyć i nie musi oznaczać niczego złego. Zasadniczo nie jest to badanie polecane u dzieci kp, bo niewiele wnosi do diagnostyki 🙂 Pytanie co to znaczy, że te kupki teraz są niezbyt ładne? Śluzowata kupka może być ok, zajrzyj sobie do mojego wpisu o kupkach. Jeśli chciałabyś, żebym pomogła Ci przy prowokacji to zapraszam na konsultację, wszystko zrobimy krok po kroku 🙂 Przy objawach jakie macie, faktycznie może okazać się, że nie ma żadnej alergii, ale to dopiero prowokacja prawdę Ci powie 🙂 -> https://www.kasiazielinska.pl/konsultacje-on-line/
A wpis o kupkach znajdziesz tutaj -> https://www.kasiazielinska.pl/kupa-niemowlaka-wielki-problem-w-malej-pieluszce/
Sonia
Dzień dobry, w sierpniu wybieramy się na wakacje, jestem na diecie bez bmk, jajek, orzechów, kakao, ryb, glutenu od ok 3 tyg. Karmie piersią, syn 7. 5miesiaca. Czy jeżeli zjem gofra to cała dieta pójdzie na marne bo najpierw będzie trzeba przeprowadzić prowokacje? I jak to wygląda gdybym chciała powoli wracać do glutenu czy ryb? Po prostu zjeść np chleb czy upiec sobie rybę w piekarniku czy może zjeść np makrele wędzona? Czy tutaj też jest jakaś drabina? Pozdrawiam
Kasia Zielińska
Cześć 🙂 Drabina dotyczy tylko mleka i jajek. Proponowałabym prowokować pojedynczo po kolei to co wykluczyłaś, czyli np. 4-5 dni pszenica, potem 4-5 dni ryby, 4-5 dni inne glutenowe zboże, itp. itd. Ryby dobrze jest prowokować normalną obiadową porcją 🙂
Nie polecam kontrolowanych wpadek jak ta z gofrem, bo wtedy jeśli dziecku wrócą objawy to ciężko będzie stwierdzić czy to od pszenicy, jajka i mleka w cieście czy dodatków.
Marta
Witam, jestem obecnie na pierwszym szczeblu drabiny, u dziecka nic się nie dzieje. Po ilu dniach prowokacji najlepiej przejść na kolejny szczebel?
Kasia Zielińska
Wszystko zależy od objawów jakie były wcześniej i od przebiegu alergii, ale zazwyczaj na jeden etap poświęcamy ok. 7 dni. Pozdrawiam!
Marta
Czy mogłabym prosić o podpowiedź jak przeprowadzić prowokację na V i VI szczeblu? W jakiej formie podawać jogurt i mleko, w jakich ilościach i o ile zwiększać porcje z dnia na dzień?
Marta
Czy mogłabym prosić o podpowiedź jak przeprowadzić prowokację na V i VI szczeblu? W jakiej formie podawać jogurt i mleko, w jakich ilościach i o ile zwiększać porcje z dnia na dzień? Czy mogłabym prosić o podpowiedź jak przeprowadzić prowokację na V i VI szczeblu? W jakiej formie podawać jogurt i mleko, w jakich ilościach i o ile zwiększać porcje z dnia na dzień?
Kasia Zielińska
Hej, ilości do prowokacji ustalamy zawsze indywidualnie, bo przy różnych objawach ilości oraz czas trwania mogą się różnić 🙂 Bardzo chętnie Ci pomogę podczas konsultacji, zerknij tutaj -> https://www.kasiazielinska.pl/konsultacje-on-line/
Paulina
Kasiu, czy zwiększone ulewanie (ale głównie po nocy, w godzinach porannych, w pozostałej części dnia już nie) może być objawem, że niestety prowokacja się nie udała (jesteśmy na pierwszym etapie)? Ulana substancja ma takie grudki jak zsiadle mleko.
Nie zauważyłam żadnych innych objawów (mały ma lekka wysypkę na czole, ale pojawiła się przed rozpoczęciem prowokacji).
Kasia Zielińska
Tak, refluks (alergiczny, ale też każdy inny) lubi nasilać się w nocy i rano, bo dziecko leży wtedy w pozycji sprzyjającej ulewaniu. Nie zawsze jest to powód do całkowitej eliminacji, ale ciężko mi się odnieść nie znając całej Waszej historii alergii.
Anna
Odnośnie przepisów. Czy ta guma ksantanowa jest konieczna?
Kasia Zielińska
Tylko jeśli robisz to ze zboża innego niż pszenica. Zwróć też uwagę na inne przepisy, do których linkowałam pod zdjęciem drabiny mlecznej – nie mają udziwnionych składników 🙂 Te, o które pytasz to przepisy “oficjalne”, takie które dostajecie w gabinecie alergologa 🙂
ZanaS
Witam serdecznie. Wykonałam już prowokacje u swojej córki.( 8 miesięcy). Doszliśmy do kobiety naturalnego. Chciałabym się dowiedzieć jak długo mam jej podawać jogurt i w jakim czasie powinny wystąpić objawy ewentualnej alergii? Wcześniejsze próby według drabiny były zakończone sukcesem.
Kasia Zielińska
Hej. Jeśli lekarz nie zalecił inaczej to 5-7 dni podając coraz większe ilości. Objawy pojawiają się zazwyczaj do 72 godzin po podaniu alergenu.
Kasia H
Dzień dobry,
jestem na diecie eliminacyjnej (mleko, jajka, ziemniaki) drugi raz. Niestety po poprzedniej prowokacji wszystko było ok, ale po 3 tygodniach znów pojawiła się krew w kupie (jednorazowo) i lekarz zalecił mi ponowne odstawienie nabiału. Ciesze się, że trafiłam na tą strone bo tym razem chcę wykonac prowokacje wg drabiny. Czy z jajkami postąpić tak samo? tj. najpierw jajka zapieczone (ciasto), II etap: nalesniki, III etap: jajko gotowane.
Kasia Zielińska
Z jajkami jest troszkę inaczej 🙂
Zasadniczo najpopularniejsza opcja prowokacji to -> gotowane żółtko -> gotowane całe jajko -> dobrze ścięta jajecznica. Czasami można jeszcze poprzedzić wszystkie te etapy zapieczonym żółtkiem oraz zapieczonym całym jajkiem, ale to w zasadzie tylko w przypadkach silnych alergii.
Agnieszka
Dzień dobry, czy jeśli przejdziemy pozytywnie etap 1, to mogę spożywać gotowe produkty typu ciasta, makarony, które zawierają mleko w proszku? Czy lepiej wstrzymać się z przejściem całej drabiny? A co z zupami jak np żurek?
Czy masło też należy takimi etapami prowokować, czy skoro jest z mleka, można jeść po przejściu całej drabiny?
Dziękuję z góry za odpowiedź.
Kasia Zielińska
Możemy spożywać produkty z mlekiem w proszku, ale pod warunkiem, że zostało ono poddane obróbce. Tzn np. chleb czy drożdżówka z mlekiem w proszku będzie ok, ale blok czekoladowy już nie – bo nie był zapieczony. Masło zapieczone w ciastach jest ok po etapie 2. Zupy zabielane jemy dopiero po przejściu całej drabiny – samo gotowanie to niestety za mało, by białka mleka stały się mniej alergizujące.
Po przejściu całej drabiny możesz jeść wszystkie przetwory mleczne 🙂
Agnieszka
Ślicznie dziękuję za odpowiedź 😊
Dorota
Witam, u nas pediatra zalecił wykluczenie bmk ze względu na problemy z odbijaniem – syn potrafił odbijać od karmienia do karmienia co 15 min, jak nie odbije po karmieniu budzi się w nocy/w dzień, ulewanie od czasu do czasu- raz na tydzień, krew w kupce -zdarzyła sie może 3 razy w róznych odstępach czasu, problemy skórne – na policzkach, ale to chyba bardziej od śliny bo syn ma 5,5 miesiąca i dwa zęby i idą kolejne bo wszystko wkłada do buzi. Pytanie czy same problemy z odbijaniem mogą być powodem do odstawienia bmk? W którymś momencie sama odstawiłam też kako, orzychy i bj bo miałam wrażenie że zwiększały problemy z odbijaniem… każdy lekarz peditra mówi co innego, Mieliśmy osotanio usg brzuszka, które nie wykazało żądnego refluksu itp. Innych badań nie robiliśmy. Chciałam teraz przeprowadzić prowokację, ale nie wiem od którego zacząć…
Renata
Witam, jesteśmy przed konsultacją z alergologiem, jednak synkowi nie dzieje się nic po 4 poziomach piramidy.. nie robiłam żadnej próby eliminacyjnej, jednak widziałam reakcje dziecka przy rozszerzaniu. Problem jest przy dwóch ostatnich (jogurt i ser). Odstawić cały nabiał, czy dawać to, co nie powoduje reakcji? Karmię synka, jem wszystko, problemem są objawy jak orzy kolce i czerwone plamy na buzi, jakby kontaktowe..
Kasia Zielińska
Cześć! Te etapy, które nie powodują objawów powinny zostać w diecie 🙂 To pomaga w szybszej tolerancji kolejnych poziomów.
Viki
Dzień dobry. Zastanawiam się czy przy diecie eliminacyjnej bmk muszę unikać też produktów, które w składzie nie mają mleka ani pochodnych, ale mają dopisek “Może zawierać mleko” ze względu na zastosowanie na terenie zakładu? I czy trzeba jednocześnie eliminować bmk i jaja? Czy można zacząć od samych bmk?
Będę wdzięczna za pomoc i odpowiedź.
Pozdrawiam serdecznie
Kasia Zielińska
Hej. Jeśli nie mieliście reakcji typu anafilaktycznego (z zagrożeniem życia) to na spokojnie możesz jeść produkty z “może zawierać…”. Eliminację można zacząć od samego bmk, to też jest poprawny schemat, ale z praktyki wiem, że lepiej sprawdza się eliminacja bmk, jaj, soi, wołowiny i cielęciny od razu 🙂
Anna
Cześć. Syn miał czerwone plamy na policzkach, czasami pod kolanami, brak bólu brzucha, brzydkich kup itd. Objawy nie były “tragiczne”. W testach z krwi (w wieku 6 miesięcy) wyszło białko jajka 10, pszenica 1,6 i mleko 0,36 (norma do 0,35). Odstawiłam te trzy rzeczy na dwa miesiące i w tym tygodniu chcę wprowadzić mleko. Od którego stopnia zacząć?
Dodam, że syn kiedyś po wypiciu mleka hipp (ogólnie kp) miał plamy na twarzy przez chwilę, ale parę dni temu ukradł kuzynce inne mleko dla niemowląt i zrobił parę łyków i nic sie nie wydarzyło.
Kasia Zielińska
Hej,
W jakim wieku jest synek? Jak dawno wystąpiły plamy po mleku Hipp? Czy będziesz prowokowała podając nabiał bezpośrednio dziecku czy karmisz piersią i chcesz testować na sobie?
anna
Syn skończył 9 miesięcy. Plamy po hippie miał w wieku ok 5 miesięcy.
Cały czas borykamy się z czymś na twarzy, aktualnie smarujemy sterydem, jutro kończymy i chce poczekać parę dni żeby zobaczyć czy będzie nawrót czy nie. Tak naprawdę to nie jestem pewna czy to, co ma na skórze, to alergia. Nie do końca pasuje mi to na wysypki alergiczne. Alergolog stiwerdziła egzemę i szukamy przyczyny. Ona twierdzi, że to od psa (na którego w testach też wyszła alergia), ale wg mnie, to trochę dziwne. Synowi się nie pogarsza po kontakcie z psem (cały czas jest jedna wielka sinusoida), brak pokrzywki, kataru, kaszlu, swędzących oczu itd.
Prowokację nie wiem jeszcze jak chcę zrobić. Obawiam się, że jak zrobię na sobie, to nie zauważę sygnałów , bo tak jak wspominałam, nie mam pewności co jest wysypką alergiczną a co nie. Alergolog powiedziała żebym przed dwa tygodnie jadła nabiał i zobaczyła, czy mu się pogorszy. Nie mówiła nic o stopniowym prowokowaniu ( btw. nie mieszkam w Polsce).
Monika
Dzień dobry, przy którym szczeblu można podać dziecku sery typu gouda? Córka 10 mcy pomyślnie przeszła pierwsze trzy szczeble drabiny (do naleśnika wlącznie). Zastanawiam się czy lepiej dać teraz jogurt naturalny czy ser typu gouda.
Kasia Zielińska
Gouda to etap żółtego sera, więc możemy jej użyć jako IV etapu drabiny mlecznej. Gouda ma mniejszy stopień alergizacji niż jogurt.