Zaparcia u niemowląt

Kilka dni temu pytałam Was na moim fanpage na Facebooku, na jaki temat chciałybyście poczytać. Wybrałyście zaparcia u niemowląt. Nic dziwnego, gdyż problem ten potrafi dać się we znaki i mamie, i dziecku.

Normalny rytm wypróżnień, czyli jaki?

Zanim opowiemy sobie czym są zaparcia, warto powiedzieć jaka kupa u niemowlęcia jest normalna 🙂 

U maluchów karmionych wyłącznie piersią (zanim zaczniemy rozszerzanie diety), kupa może pojawiać się kilka razy dziennie (np. po karmieniu) lub raz na kilka dni. Dopóki dziecko wypróżnia się według stałego rytmu – nie ma powodu do zmartwień! Prawidłowa konsystencja kupy jest półpłynna lub papkowata.

U dzieci karmionych wyłącznie mlekiem modyfikowanym (zanim zaczniemy rozszerzanie diety) kupa pojawia się dość regularnie, mniej więcej 1-3 razy na dobę, a jej konsystencja jest nieco bardziej zwarta niż u dzieci karmionych naturalnie – od papkowatego do luźno uformowanego stolca.

Na początku rozszerzania diety jako zupełnie normalne traktujemy:

• kawałki jedzenia w kupie
• zmianę rytmu wypróżnień
• zmianę konsystencji z półpłynnej na papkowatą, a następnie z papkowatej w uformowaną i miękką

W miarę zwiększania ilości posiłków stałych w diecie i zmniejszania ilości wypijanego mleka, dziecięca kupa będzie przypominała tę dorosłą 😉 Jeśli widok niemowlęcej kupy Wam nie straszny, możecie zerknąć do “Wielkiego atlasu kup” u Hafiji i zobaczyć jak wyglądają normalne stolce u dzieci na konkretnych etapach rozwoju.

Zaparcia u niemowląt – objawy

Problem z zaparciami u malca zaczyna się często od jednego bolesnego wypróżnienia, które powoduje późniejszy lęk przez defekacją. Mówimy wtedy o tzw. zaparciach czynnościowych. Do ich rozpoznania u dzieci poniżej 4 roku życia stosuje się Kryteria Rzymskie IV, zgodnie z którymi przynajmniej 1 raz w tygodniu przez miesiąc lub dłużej utrzymują się co najmniej 2 z poniższych objawów:

• mniej niż 3 wypróżnienia w tygodniu
• popuszczanie stolca (dotyczy dzieci, które umieją już korzystać z nocnika/toalety)
• wysiłek w trakcie wypróżniania lub świadome próby powstrzymania go 
• bolesna defekacja, twarda, zbita kupa
• masy kałowe zalegające w odbytnicy
• stolec o stosunkowo dużej objętości i/lub średnicy

Co więcej występujące dolegliwości nie mają innego uzasadnienia.

Kiedy pojawiają się zaparcia?

Zaparcia u niemowląt bardzo często pojawiają się w następujących okolicznościach:

• na początku rozszerzania diety – kiedy organizm dziecka nie radzi sobie jeszcze tak dobrze ze strawieniem stałych pokarmów lub gdy zbyt szybko ograniczamy karmienie piersią/mm na rzecz posiłków 
• podczas przejścia z karmienia piersią na mleko modyfikowane lub podczas zmiany mieszanki na inną
• u dzieci z alergią pokarmową np. jako reakcja niepożądana na konkretny produkt
• przy przyjmowaniu mniejszej ilości płynów, niż jest to potrzebne

Dyschezja niemowlęca a zaparcia

Dyschezja często niepokoi rodziców, ponieważ nie wiedzą co dolega ich maluchowi. Czasami biorą ją mylnie za zaparcia lub za objaw alergii. Czym więc jest ten tajemniczo brzmiący problem? Dyschezja dotyka dzieci do 6 miesiąca życia (w rzadkich przypadkach nawet do 9). Objawia się ona wysiłkiem i płaczem przed wypróżnieniem, którego efektem jest oddanie prawidłowego półpłynnego lub papkowatego stolca. Całość trwa zazwyczaj 10-20 minut i może powtarzać się kilkukrotnie w ciągu dnia. Powodem dolegliwości jest zaburzenie koordynacji mięśni odpowiedzialnych za wydalenie kału. Nie jest to jednak powód do niepokoju! Dyschezja mija sama z wiekiem i nie wymaga żadnego leczenia ani wspomagania dziecka środkami farmakologicznymi.

Jak pomóc niemowlęciu z zaparciami?

Wszystko zależy od źródła problemu. U maluszków karmionych wyłącznie piersią należy przede wszystkim wykluczyć dyschezję. Ważne jest też sprawdzenie przyrostów malca, być może problem wynika ze zbyt małej ilości karmień w ciągu doby. Niektóre dzieci wypróżniają się raz na kilkanaście dni, nie mając żadnych dodatkowych dolegliwości i nie wymagają podejmowania żadnych działań, gdyż jest to ich cecha osobnicza. Jeśli dziecko ma alergię pokarmową, trzeba również zastanowić się, czy nie jest to jeden z jej objawów.

U dzieci w trakcie rozszerzania diety można spróbować modyfikacji jadłospisu. To może być wystarczająca metoda pod warunkiem, że problem z zaparciami dopiero się rozpoczął. W przypadku maluchów, które cierpią na tę dolegliwość już jakiś czas, należy bezzwłocznie rozpocząć leczenie farmakologiczne. Poprawienie żywienia dziecka jest wtedy również bardzo ważne, lecz traktujemy je jako działanie wspomagające. Celem leczenia jest uzyskanie systematycznych wypróżnień i stolców o konsystencji odpowiedniej dla wieku malucha.

Zaparcia u niemowląt – wspomaganie dietą

Przede wszystkim rozpoczynamy od zastanowienia się, czy w jadłospisie dziecka nie znajduje się zbyt wiele produktów zapierających, w stosunku do pokarmów ułatwiających wypróżnianie.

Produkty zapierające:

• drobne kaszki dla niemowląt (znaczna większość gotowych kaszek)
• biały ryż i kleik ryżowy
• kaszka manna
• biała mąką i produkty z niej wykonane
• mąka ziemniaczana i kukurydziana
• dżemy, konfitury z cukrem
• gotowana marchewka
• ziemniaki
• deserki z cukrem (galaretka, gotowy kisiel, czekolada)
• dosładzane napoje
• chrupki kukurydziane!!!

Produkty wspierające wypróżnianie

•  kasze gruboziarniste i pełnoziarniste
• ryż brązowy
• mąka pełnoziarnista i produkty z niej wykonane (np. makaron razowy, pieczywo pełnoziarniste)
• owoce:
  • najlepiej owoce z drobnymi pestkami (truskawki, maliny, jeżyny, poziomki, winogrona, kiwi, borówki)
  • suszone owoce (najlepiej niesiarkowane)

 większość warzyw, szczególnie warzywa surowe

• nasiona (np. siemię lniane)
• orzechy
• pestki (no. słonecznika lub dyni)
• domowej roboty soki warzywne i owocowe – bez dosładzania!
• po 12 miesiącu życia – niewielkie ilości ksylitolu

Im mniej przetworzoną dietę proponujesz swojemu dziecku, tym większa szansa na szybkie pożegnanie się z zaparciami. Podstawa to warzywa, kasze, pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce i dobre roślinne tłuszcze! Dodatkowo ważne, by w jadłospisie malca pojawiły się pestki, nasiona i orzechy (o ile nie ma na nie alergii). Jeśli jecie mięso, wybieraj chude rodzaje takie jak indyk, królik i kurczak. Tłustsze gatunki mięs sprzyjają zaleganiu mas kałowych w jelicie. Najlepiej porzuć gotowe kaszki i kleiki na rzecz normalnych kasz, o których więcej przeczytasz we wpisie “Kasze i kaszki dla niemowląt”.

Woda!

Jesteście już na etapie rozszerzania diety? Nie zapomnijcie o wodzie! Maluch powinien mieć do niej dostęp przez cały czas i popijać ją, kiedy będzie miał ochotę. Po 6 miesiącu życia świetnie sprawdzają się bidony ze słomką. Większość z nich posiada zabezpieczenie, które uniemożliwia rozlanie się płynu. Dzięki temu dziecko śmiało może samo uczyć się pić, bez ryzyka zalania całego domu 😉 Woda umożliwia również uzyskanie prawidłowego, miękkiego uformowania kupy, dlatego gdy pojawią się zaparcia, zastanów się, czy Twój maluch pije tyle, ile powinien. 

Dla najmłodszych najlepsza woda to:

• przegotowana kranówka
• przefiltrowana kranówka (bez dodatkowego wzbogacania)
• wody butelkowane o zawartości minerałów poniżej 500 mg/l

Domowy sposób – kisiel lniany z suszoną śliwką

To bardzo dobra metoda na poprawienie ruchu w jelitach. Możecie użyć dowolnych owoców, jednak śliwka ma dodatkową moc przeczyszczającą. Jeżeli wybierasz śliwki suszone, zwróć uwagę, aby były to prawdziwe suszone śliwki, nie wędzone, a także by nie zawierały  dodatku związków siarki. Namocz je na 2 godziny, a następnie zblenduj z odrobiną wody i mus śliwkowy gotowy!

Leczenie farmakologiczne zaparć u niemowląt

Jak już wspomniałam wcześniej, często niezbędne jest wspomożenie naszego malucha preparatami, które mają za zadanie ułatwić wypróżnienie. Pamiętaj, by zawsze uzgodnić ich stosowanie z lekarzem pediatrą, a najlepiej z gastroenterologiem dziecięcym. Nigdy nie stosuj żadnego z nich na własną rękę!

Do wyboru mamy 2 rodzaje leków:

• doustne
  • mają za zadanie zmiękczyć stolec oraz ułatwić jego wydalanie
  • stosuje się je długotrwale (od 2 miesięcy do nawet roku lub dłużej), aż do uzyskania prawidłowego rytmu wypróżnień 
  • nie powinno odstawiać się ich zbyt szybko i od razu – należy powoli schodzić z pierwotnej dawki, inaczej zaparcia powrócą
  • preparaty te są bezpieczne, nie powodują rozleniwienia się jelit, nie wchłaniają się z układu pokarmowego, są obojętne dla organizmu
  • u dzieci powyżej 6 miesiąca życia stosuje się makrogole (np. Dicopeg), u młodszych laktulozę.
• doodbytnicze 
  •  mają za zadanie interwencyjne wymuszenie wypróżnienia
  • nie wolno używać ich przewlekle – stosuje się je jedynie w sytuacjach, gdy dziecko nie oddaje stolca dłużej niż kilka dni, a zastosowanie zwiększonej dawki środków doustnych nie przyniosło żadnego efektu
  • stosowane częściej niż jest to konieczne mogą pogłębić problem zaparć!
  • do wyboru mamy: czopki glicerynowe, wlewki z soli fizjologicznej lub gotowe ziołowe wlewki (np. Melilax)

Leczenie farmakologiczne nie przyniosło oczekiwanych rezultatów? Skonsultuj się ponownie z lekarzem gastroenterologiem, ponieważ najprawdopodobniej:

• metody leczenia lub dawki preparatów były nieprawidłowe
• leczenie trwało zbyt krótko
• zbyt szybko została zmniejszona dawka preparatu leczniczego
• problem ma swoje źródło gdzie indziej, np. w alergii pokarmowej i trzeba znaleźć pokarm, który powoduje dolegliwości

Macie pytania dotyczące dzisiejszego tematu? Piszcie w komentarzach!

Problem alergii dotyczy właśnie Was? Wciąż nie możecie wyłapać wszystkich alergenów? Sprawdźcie mojego nowego ebooka:

Dieta eliminacyjna dla mam karmiących piersią. Jak zbilansować swoją dietę i znaleźć przyczynę alergii pokarmowej dziecka?